چکیده بخش مهمی از پایان‌نامه است که می‌تواند خواننده را به مطالعه آن علاقه‌مند کند و بیانگر هدف و نتیجه تحقیق و پژوهش است. چکیده در پایان نامه، به منظور “ارائه خلاصه‌ای از پایان نامه”، از بخش‌ها و اجزای زیر تشکیل می‌شود:
- مقدمه
- هدف
- روش پژوهش
- یافته‌ها
- نتایج
- در بخش هدف در چکیده، هدف‌های کلیدی و دامنه پژوهش گفته می‌شود. از آنجایی که بیشتر، چکیده با عنوان خوانده می‌شود، از نوشتن جمله‌هایی همانند عنوان خودداری شود. اگر برای توضیح بهتر هدف، اشاره به پژوهش‌های پیشین نیاز باشد، به پیشینه پژوهش نیز اشاره می‌شود.
- در بخش روش پژوهش، تنها فنون یا رویکردهایی می‌آیند که برای درک بهتر پژوهش نیاز هستند. در این بخش، فنون یا نرم‌افزارهایی که در متن آمده‌اند نیز نام برده می‌شوند.
- بخش یافته‌ها باید تا جایی که شدنی است کوتاه و تمام‌نما نوشته شود. این بخش می‌تواند دربرگیرنده یافته‌های تجربی یا نظری، روابط و همبستگی‌ها، تأثیرهای مشاهده شده و … باشد. اگر یافته‌ها بسیار باشند، بخش‌هایی که به یافته‌های تأیید شده و تازه‌ای اشاره یا با یافته‌ها و نظریه‌های پیشین تناقض دارند، برای نوشتن اولویت دارند.
- بخش نتایج به تشریح دستاوردهای پژوهش می‌پردازد. این بخش می‌تواند توصیه‌ها، ارزیابی‌ها، کاربردها، پیشنهادها، روابط جدید و فرضیه‌های تأیید و رد شده را در برداشته باشد.
در نگارش چکیده، به عنوان بخشی از پایان نامه که وجود آن الزامی است، به نکات زیر دقت گردد:
- حداکثر ۳۰۰ تا ۴۰۰ کلمه است که در یک صفحه ارائه می‌شود.
- چکیده بعد از “تشکر و قدردانی” قرار می‌گیرد.
- در فهرست مطالب صفحات اولیه پایان نامه (تقدیم، قدردانی، چکیده و …) ذکر نمی‌شود.
- بعد از چکیده پایان نامه به ترتیب فهرست مطالب، فهرست علائم و نشانه و … قرار می‌گیرد.
- در متن چکیده از کلمه‌ها و عبارات سلیس، آشنا، با معنی و روشن استفاده شود.
- چکیده، جدا از پایان‌نامه به تنهایی گویا و مستقل باشد.
- در چکیده از ذکر منابع و اشاره به جداول و نمودارها اجتناب شود.
- آوردن جملات لاتین، مخفف‌ها، فرمول‌ها و اعداد در چکیده جلوگیری گردد.
- در چکیده از درج مشخصات مربوط به پایان‌نامه خودداری شود.
- چکیده باید روی اطلاعات تازه ( یافته‌ها) و اصطلاحات جدید یا نظریه‌ها، فرضیه‌ها، نتایج و پیشنهادها متمرکز شود.
چکیده انگلیسی (Abstract):
نگارش چکیده انگلیسی در هر پایان نامه الزامی است و بعد از فهرست منابع در پایان نامه می‌آید. این بخش حداکثر در یک صفحه ارائه شده و باید ترجمه‌ای روان از چکیده باشد. چکیده انگلیسی باید تا حد امکان ترجمه چکیده فارسی و شامل کلمات کلیدی باشد.
کلیدواژه‌ها
کلیدواژه‌ها نمایانگر محتوای اصلی پایان نامه هستند، ازاین رو باید به گونه‌ای برگزیده شوند که موضوع‌های کلیدی آن را نشان دهند.
- شمار کلیدواژه‌ها می‌تواند حداقل سه و حداکثر هفت باشد.
- کلیدواژه‌ها باید با واژه‌های اصلیِ عنوان و مسئله پژوهش تناسب داشته باشند.
- کلیدواژه‌ها باید با یک خط فاصله زیر چکیده بیایند، به گونه‌ای که همراه با چکیده در یک صفحه گنجانده شوند.
- در چکیده فارسی کلیدواژه‌ها می‌بایست به همراه معادل لاتین آن‌ها آورده شوند. ولیکن در چکیده لاتین (Abstract) ذکر کلیدواژه‌ها تنها به صورت لاتین کافی است.
کلمات راهنما، نکات مهم موجود در پایان‌نامه هستند. بنابراین باید در حد امکان کلمه‌هایی انتخاب شود که ماهیت، محتوا و گرایش کار را به وضوح روشن نماید.
منابع:
- پهلوان، حسین (۱۳۹۰). «شیوه‌نامه تدوین پایان نامه کارشناسی ارشد»، مؤسسه آموزش عالی پردیسان.
- معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم. (۱۳۹۶). معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. دسترسی در ۱۴/۰۸/۱۳۹۷٫ https://rah.irandoc.ac.ir/fulltext.pdf.